In 2013 verscheen Kaarten van Amsterdam 1538-1865. Onder catalogusnummer 94 worden drie uitgaven van een laat zeventiende-eeuwse kaart onderscheiden. Bij het samenstellen van een dergelijke kartobibliografie zijn die verschillende staten dan ook daadwerkelijk door de auteur gezien. In dit geval waren alleen de tweede en derde uitgave bekend. Het bestaan van de eerste staat kon alleen worden beredeneerd.

Lees het volledige artikel in jaargang 41 (2022) no. 2 van Caert-Thresoor.
 

Als oriëntatiepunten van de middeleeuwse en vroegmoderne stad bij uitstek zijn stedelijke kloosters vaak en met zorg afgebeeld op stadsplattegronden, vogelvluchtperspectieven en andere topografische afbeeldingen. In het onderzoek voor mijn proefschrift stuitte ik op plattegronden van de kloosters die minder bekend zijn: de plattegronden die vanaf het eind van de achttiende eeuw na de opheffing van de kloosters in opdracht van de staat werden opgetekend. In dit stuk wordt eerst de historische context van de kloosteropheffingen en de verkopen geschetst, alvorens stil te staan bij twee concrete voorbeelden en af sluiten met enkele bevindingen.

Lees het volledige artikel in jaargang 41 (2022) no. 2 van Caert-Thresoor.
 

Vanaf het einde van de negentiende eeuw tot 1940 verzorgde de ANWB de uitgave van een atlas, die bestond uit 36 losse kaarten. Deze atlas staat bekend onder de naam Bondsatlas. In dit artikel wordt ingegaan op de geschiedenis van deze atlas, en wordt gepoogd enige helderheid te verschaffen ten aanzien van productie en gebruik.

Lees het volledige artikel in jaargang 41 (2022) no. 1 (ANWB-special) van Caert-Thresoor.
 

Sinds 1884 geeft de ANWB kaarten uit. En dit doet ze nog steeds. Al 138 jaar zijn ANWB-kaarten een begrip. Waarom begon de ANWB met uitgifte van de kaarten en plattegronden en is ze dit blijven doen? En wat vertellen de kaarten van de ANWB ons over de ontwikkeling van de wegeninfrastructuur, de mobiliteit en het toerisme in Nederland?

Lees het volledige artikel in jaargang 41 (2022) no. 1 (ANWB-special) van Caert-Thresoor.
 

Met de oprichting van de Algemene Nederlandsche Wielrijders-Bond (ANWB) in 1883 begon een periode waarin burger-vrijwilligers zelf ruimtelijke informatie gingen verzamelen, een activiteit die voordien het souvereine recht van de overheid en haar dienaren was geweest. Zoals dat nu bij Open Street Map gebeurt, gingen ze het terrein in, verzamelden informatie aangepast aan de vragen van de gebruiker en pasten die in op de kaart. Die gebruiker was in 1883 de fietser, die er met zijn rijwiel op uit trok, onafhankelijk van trein of beurtschipper. De ANWB deed zo ervaring op met het zelf informatie verzamelen en bestaand kaartmateriaal aanpassen of aanvullen.

Lees het volledige artikel in jaargang 41 (2022) no. 1 (ANWB-special) van Caert-Thresoor.
 

In de topografische kartografie van Nederlands-Indië is een belangrijke plaats weggelegd voor de twee grote motorclubs die daar vanaf het begin van de twintigste eeuw werkzaam waren. Dat waren de Java Motor Club (JMC) en de in Oost-Sumatra werkzame Deli Automobiel Club (DAC). Net als de ANWB en de KNAC in Nederland maakten beide verenigingen zich zeer verdienstelijk voor het initiëren en uitvoeren van de wegbebakening, wegverbetering, verkeerswetgeving en het uitgeven van bijbehorende wegenkaarten en dat alles met het doel om het auto- en motortoerisme, en later ook het wandelen fietstoerisme te bevorderen. In deze bijdrage presenteer ik de resultaten van een verkennend onderzoek naar de werkzaamheden van zowel de JMC als de DAC. Verkennend, omdat ze enkel is gebaseerd op de website Delpher, de gedigitaliseerde teksten uit Nederlandse kranten die door de Koninklijke Bibliotheek wordt aangeboden. Geen van de primaire bronnen, waaronder de gedrukte jaarverslagen, handboeken, tijdschriften, de grote reeks monografieën en de kartografische fondsen die door de verenigingen zijn uitgebracht, zijn voor dit onderzoek geraadpleegd.
 

In 1661 verleende het Noord-Hollandse Hoogheemraadschap van de Uitwaterende Sluizen opdracht aan de Leidse landmeter Johannes Dou om een grote wandkaart te maken van Holland benoorden het IJ. Deze kaart verscheen in 1680 in druk. Het bestuur van Uitwaterende Sluizen nam diverse maatregelen om het door- en nadrukken van de nieuwe kaart tegen te gaan. Toch werd het geconfronteerd met twee nadrukken. Met de eerste door Nicolaas Visscher II ging het Hoogheemraadschap in 1689 op bepaalde voorwaarden akkoord. De tweede uit 1691, door Johannes de Ram, was een regelrechte roofdruk.

Lees het volledige artikel in jaargang 40 (2021) no. 4 van Caert-Thresoor.

Allard Pierson, de instelling die de erfgoedcollecties van de Universiteit van Amsterdam beheert, kreeg in december 2019 een bijzondere plattegrond van het beleg van Oostende (1601-1604) in bezit. Deze is vervaardigd door de bekende graveur Baptista van Doetecum (circa 1555-1611). Tot nu toe waren er van de belegeringsplattegrond drie verschillende staten bekend. De belegeringskaart die nu in bezit van het Allard Pierson is gekomen, is een vierde staat. De schenker van de plattegrond, de heer Gerard van Loon uit Antwerpen, heeft altijd al een bijzondere belangstelling voor het beleg van Oostende gehad: een ver familielid, kolonel Johan van Loon, was namelijk korte tijd gouverneur van Oostende. Hij kreeg die functie op 29 maart 1604 nadat zijn voorganger gesneuveld was. Lang heeft hij niet kunnen genieten van die positie, want een week later, op 5 april, kwam Van Loon zelf om het leven.

Lees het volledige artikel in jaargang 40 (2021) no. 4 van Caert-Thresoor.