Anton Albert Beekman (1854-1947) was eind negentiende en begin twintigste eeuw een bekend kaarttekenaar en geograaf. Hij verwierf grote bekendheid door onder andere het boek Nederland als Polderland (1884) en de vele edities van de Schoolatlas van de geheele aarde en De Geschiedkundige atlas van Nederland. Hij tekende zelf veel kaarten. In dit artikel wordt onderzocht of de Afwateringskaart, die in 1911 gepubliceerd werd in het Tijdschrift van het Koninklijk Nederlandsch Aardrijkskundig Genootschap (KNAG), ook van zijn hand is.

Lees het volledige artikel in het nieuwe gedrukte nummer van Caert-Thresoor.
  

In 2024 hebben de Universitaire Bibliotheken Leiden (UBL) de zeldzame derde staat van de stadsplattegrond van Leiden van Pieter Bast aangekocht. Na de vierde stadsuitleg van 1611 is de kaart van Bast, uit 1600, intensief aangepast en uitgebreid. Op het enig bekende exemplaar van de tweede staat, dat ook in de UBL bewaard wordt, ontbreekt echter de naam van de maker. Op de tot voor kort onbekende derde staat is de naam van graveur Françoys Huys toegevoegd. Van deze staat zijn slechts twee exemplaren bekend. In dit artikel worden Huys’ leven en kartografische werk onder de loep genomen.

Lees het volledige artikel in het nieuwe gedrukte nummer van Caert-Thresoor. 
   

In 2023 verwierf het Allard Pierson (AP) te Amsterdam een fraai en zeer uitvoerig geannoteerd exemplaar van de befaamde kaart van Kraijenhoff uit de eerste helft van de negentiende eeuw. De kaart bestaat uit negen bladen, waaraan in dit geval helaas het titelblad ontbrak. Toch was dit geschenk bij het AP welkom, omdat de andere acht bladen wel een volledig kaartbeeld bevatten, een goed exemplaar van deze kaart in de AP-collectie tot nog toe ontbrak en omdat de aantekeningen en annotaties het exemplaar kennelijk bijzonder maakten. In het kader van een AP-fellowship was er gedurende enkele maanden gelegenheid om nauwkeurig en gericht onderzoek uit te voeren naar de achtergrond hiervan.

Lees het volledige artikel in het nieuwe gedrukte nummer van Caert-Thresoor.
  

De Atlas Historique, uitgegeven aan het begin van de achttiende eeuw, is een publicatie met zowel geografische als encyclopedische betekenis. Het wijde scala aan onderwerpen geeft de atlas meerdere dimensies. Naast geschiedenis en geografie, komen bijvoorbeeld ook genealogie, chronologie en etnografie aan bod. Dit artikel gaat in op de inhoud van de atlas en meer specifiek op het auteurschap en de uitgevers.

Lees het volledige artikel in jaargang 44 (2025) no. 1 van Caert-Thresoor.
 

In mei 2023 kocht het Allard Pierson, de collecties van de Universiteit van Amsterdam, een atlas die is uitgegeven door de firma Covens & Mortier, met daarin vrijwel uitsluitend kaarten van Carel Allard. De atlas is omstreeks 1738 uitgegeven, de kaarten waren toen alle reeds meer dan dertig jaar oud. De oorspronkelijke uitgever was al in 1709 overleden. Wat maakt de atlas zo bijzonder dat het Allard Pierson het de moeite waard vond om deze atlas te verwerven?

Lees het volledige artikel in jaargang 44 (2025) no. 1 van Caert-Thresoor.
 

In de tweede helft van de achttiende eeuw is er sprake van een ware hausse aan zak- en reisatlassen. Deze atlassen waren bestemd voor gebruik door kooplieden, officieren en reizigers. Wellicht door het veelvuldige gebruik zijn er veel verloren gegaan en de overgebleven atlassen zijn vaak onvolledig. Theodoor Crajenschot (1717-1803) gaf in 1793 twee zakatlasjes uit waarvan er een in 2014 op een veiling opdook en van de ander een beschrijving kon worden gevonden.

Lees het volledige artikel in jaargang 44 (2025) no. 1 van Caert-Thresoor.
 

In het Koninkrijk der Nederlanden is de Dienst der Hydrografie van de Koninklijke Marine verantwoordelijk voor actuele nautische producten. Tot 2006 was de Dienst gevestigd op de Badhuisweg in Scheveningen. Sindsdien is zij gehuisvest op de Haagse Frederikkazerne. Bij het honderdjarig bestaan van de Dienst der Hydrografie in 1974 werd het historisch overzicht Met Lood en Lijn gepubliceerd. Dit artikel schetst de ontwikkelingen gedurende de laatste vijftig jaar. Na de beschrijving van de relevante ontwikkelingen van een aantal soorten nautische producten, worden ook enkele algemene ontwikkelingen besproken die de veranderingen van deze periode bepaald hebben.

Lees het volledige artikel in jaargang 43 (2024) no. 4 (Themanummer 150 jaar Hydrografische Dienst) van Caert-Thresoor.
 

Van begin 2014 tot eind 2016 heb ik als lid van een projectteam meegewerkt aan de standplaatscontrole van de kaarten- en tekeningencollectie van het Nationaal Archief. Dag in dag uit bestond ons werk uit het openen van dozen, lades en mappen; het vergelijken van inventarisnummers en standplaatsen en het registreren van schades. We werkten onder de grond, weggestopt in een uithoek van het depot. De temperatuur was constant achttien graden en de lucht was bijzonder droog. De meeste dagen waren net zo monotoon als het gebrom van de ventilatoren boven onze hoofden. Het was een tijd die ik voor geen goud had willen missen.

Lees het volledige artikel in jaargang 43 (2024) no. 4 (Themanummer 150 jaar Hydrografische Dienst) van Caert-Thresoor.
 

In de laatste jaargang van het Kartografisch Tijdschrift heeft Hans Ferwerda een overzicht gegeven van het werk aan de General Bathymetric Chart of the Oceans (GEBCO), het in 1903 gestarte en thans door de International Hydrographic Organization (IHO) gerunde project om de oceanen systematisch te karteren. Behalve de organisatie en de techniek van de diepzeelodingen heeft hij daarbij ook de Nederlandse participatie in dat project van de 1920er jaren tot 1992 aangestipt. Deze bijdrage wil die wat betreft de Oost-Indische wateren nader invullen.
Diepzee-onderzoek betreft niet alleen verbetering van de kennis van het reliëf van de zeebodem, al gaat het in de kartografie primair daarom; het gaat natuurlijk ook over de flora en fauna en de eigenschappen van het zeewater zoals zoutgehalte, temperatuur en stromingen, maar daar zal dit artikel niet op in gaan. Het beperkt zich tot de dieptemetingen en het gebruik van isobathen (lijnen van gelijke diepte) om het zeebodem-reliëf te karakteriseren.

Lees het volledige artikel in jaargang 43 (2024) no. 4 (Themanummer 150 jaar Hydrografische Dienst) van Caert-Thresoor.