In de jaren 1825-1830 is bij de Militaire Verkenningen in Gent een ‘lithographisch etablissement’ tot stand gekomen. Drijvende kracht was Jan Egbert van Gorkum, hoofd van dit legeronderdeel, dat karteringen uitvoerde in de Zuidelijke Nederlanden. De lithografische drukkerij was in eerste instantie opgezet om de Geologische en Mineralogische Kaart uit te geven. Deze was het resultaat van het topografische verkenningswerk, in combinatie met geologische waarnemingen. In 1825 gaf het Ministerie van Binnenlandse Zaken opdracht de kaart als kopergravure te drukken. Van Gorkum kwam echter al snel tot het inzicht dat steendruk tot een betere kwaliteit zou leiden. Om de daarvoor benodigde expertise in huis te halen, wist hij zich te ontfermen over de steendrukkerij van Paulmier, inclusief de opdracht van het genoemde ministerie om de kaarten bij het rapport van de zogenaamde Rivierencommissie te drukken. Nadat deze in 1829 gereed waren gekomen, werd het werk voor het ministerie vervolgd door het drukken van de kaarten van de Zeeuwse Stromen.
Buiten de kartografie werd nog een project voor het drukken van afbeeldingen bij verstreken octrooien aangenomen. Toen de drukkerij goed en wel begon te functioneren, werden de werkzaamheden in 1830 abrupt onderbroken door de Belgische Opstand. De lithografische pers en stenen moesten in allerijl in schepen worden geladen en naar Nederland vervoerd.
Lees het volledige artikel in jaargang 41 (2022) no. 3 van Caert-Thresoor.
Topographische kaart der grensscheiding tussen het Oud Nederland en de Belgische provintiën op schaal 1:100.000. Collectie Bibliothèque nationale de France, département Cartes et plans, GE C-11153 (3).
DR. F.W.J. SCHOLTEN is oud archiefinspecteur van Gelderland. Hij promoveerde in 1989 in Utrecht op een proefschrift over topografische militaire kaarten en stadsplattegronden uit de periode voor 1795.
Caert-Thresoor verschijnt 4 keer per jaar op papier. De redactie plaatst de inmiddels verschenen afleveringen met een vertraging van 3 jaar op de website.