Streekarchief Gooi en Vechtstreek (door Hanneke Masselink-Duits, 2014)
Adres en Contactgegevens
Bezoekadres: Oude Enghweg 23, 1217 JB Hilversum
Postadres: Postbus 9900. 1201 GM Hilversum
Telefoon: 035-6292646
Website: www.gooienevechthistorisch.nl
Toegankelijkheid
De studiezaal van het Streekarchief is zonder afspraak te bezoeken op maandag van 9.00 uur tot 13.00 uur en van dinsdag tot en met vrijdag van 9.00 uur tot 17.00 uur. Voor het inzien van originele stukken vragen wij een eenmalige legitimatie. Stukken kunnen in de studiezaal worden aangevraagd of tevoren per e-mail. Men kan maximaal 5 stukken tegelijk aanvragen. Het is toegestaan om foto’s (zonder flits) te maken van archiefmateriaal. Tegen betaling kan men kopieën of scans laten maken.
Omvang
De omvang van de collectie kaarten en tekeningen is nog slechts een schatting omdat de bewerking in volle gang is. Hierbij worden ook kaarten en tekeningen uit andere collecties en archieven betrokken. De bewerking bestaat uit het beschrijven en verpakken van het materiaal. Wij gaan nu nog uit van een aantal van circa 500 kaarten.
Profiel
Het Streekarchief Gooi en Vechtstreek (SAGV) is opgericht in 1986. De voorganger van 1984 tot 1985 was het gemeentearchief van Hilversum. Deelnemers aan het Streekarchief zijn de gemeenten Blaricum, Laren, Hilversum en Wijdemeren, het Gewest Gooi en Vechtstreek en de Veiligheidsregio Gooi en Vechtstreek. Alle openbare archieven en collecties van deze organisaties inclusief hun rechtsvoorgangers (Ankeveen, ‘s-Graveland, Loosdrecht, Kortenhoef en Nederhorst den Berg) zijn bij het Streekarchief in beheer. Hiernaast beheert het Streekarchief ook collecties en archieven van particulieren, doorgaans op basis van inbewaringneming. Het Streekarchief beheert ook zogenaamde eigen collecties, die door verzameling of schenking tot stand zijn gekomen en doorlopend worden aangevuld. Naast de collectie Archiefaanwinsten en de Historische Bibliotheek zijn dat de uitgebreide Beeldcollectie (foto’s, dia’s en bewegend beeld) en de Atlas, waaronder men niet alleen kaarten maar ook affiches, prenten en tekeningen moet verstaan.
Twee belangrijke collecties zijn de ontwerpen van Dudok en de Collectie François Renoú. De collectie ontwerpen van de Hilversumse gemeentearchitect Willem Marinus Dudok van ruim 7.000 tekeningen bevat onder andere de ontwerpen en bestektekeningen voor het wereldberoemde Raadhuis van Hilversum en de gemeentelijke woningbouwcomplexen. Al deze tekeningen zijn gepubliceerd op de website en aldaar gratis in te zien. De collectie François Renoú omvat ruim duizend prenten, tekeningen en kaarten uit de periode 1550-1950, grotendeels over het Gooi en omstreken. Deze zijn door Renoú verzameld en verpakt in passe-partouts. Het Streekarchief kreeg deze collectie in bewaring in 2010 en publiceerde deze geheel op de website.
Een bijzondere kaart is de Nieuwe kaart van Mynden, en de 2 Loosdrechten, mitsgaders van s’Gravenland, nevens het gerecht van Breukelen, en Loendersloot &c. heel naauwkeurig geteekent en gemeeten uit 1702 met namen van topografische elementen en bebouwing (onder meer polders, buitenplaatsen, kastelen en eigenaren van percelen), met opdracht aan de ambachtsheer van Mijnden en Oud- en Nieuw-Loosdrecht. Het is één van de oudste kaarten in het archief en omvat een groot deel van het werkgebied van het Streekarchief. De kaart biedt veel informatie, zo staan er toponiemen op die nu in onbruik zijn geraakt; zoals ‘Oost Indien’ en de ‘Schinkeldijk’. Ook staan genoemd, een waternaam zoals ‘Den Soeten Inval’ in ‘s-Graveland en ‘De Vergulde Sadel’ een huis dat in Oud-Loosdrecht stond. Interessant is ook dat de gebieden die nu ‘nat’ zijn door de volledige vervening op de kaart nog deels droog zijn en dat de Horstermeer nog 180 jaar een meer zou blijven voordat het werd drooggemalen.
Een andere bijzondere kaart is de Hoogtekaart van Hilversum ten opzichte van Amsterdamsch Peil met aanduiding van hoogtepunten, huizen, wegen, geprojecteerde wegen en rioolbuizen, gedateerd 20 juli 1905. De hoogtekaart van Hilversum is gemaakt in 1905, onder supervisie van gemeentearchitect Pieter Andriessen, in verband met de planning van de riolering en afvoeren van het regenwater langs nog aan te leggen straten en wegen. Deze kaart is dankzij de gedetailleerde weergave telkens hergebruikt voor allerlei verschillende doeleinden, zoals bijvoorbeeld het ontwerpen van uitbreidingsplannen.
Beide kaarten zijn opgenomen in de vorig jaar verschenen Historische Atlas van Hilversum. De Atlas beschrijft de ruimtelijke ontwikkeling van de stad, vanaf de prehistorie tot vandaag. Het Streekarchief leverde het overgrote deel van de 80 kaarten in de publicatie. Deze publicatie laat zien hoe de geschiedenis en de groei van een plaats kan worden geïllustreerd door kaartmateriaal.
Website / Beeldbank
De website https://www.gooienvechthistorisch.nl/ wordt samen met het Stads- en Streekarchief te Naarden en het Gemeentearchief Weesp beheerd en onderhouden. Vooralsnog is al het gepubliceerde beeld gratis te downloaden op een resolutie geschikt voor publicatie. De afbeelding kan geopend worden in volledig scherm en er kan ver ingezoomd worden. Daarnaast is het mogelijk om een selectie te maken van de afbeelding (of een detail daarvan) en de selectie apart te openen, als selectie per e-mail te verzenden of te downloaden.
Literatuur
Kos, Anton, Historische atlas van Hilversum. Van esdorp tot mediastad. Amsterdam: Boom, 2013.