Appingedam in 1536. Een zeldzame gravure van het beleg van ‘den Dam’ door Georg Schenck van Toutenburg

In het British Museum te Londen bevindt zich een uiterst zeldzame gravure die hier wordt geïdentificeerd als een kaart van het beleg van Appingedam in 1536. Deze door troepen van de hertog van Gelre bezette stad werd op 6 september 1536 veroverd door een Habsburgs leger onder leiding van Georg Schenck van Toutenburg, stadhouder van Friesland, wat ertoe leidde dat Groningen, de Ommelanden en Drenthe onder het gezag kwamen van keizer Karel V. Dit enige bekende exemplaar van de kaart was tot op heden onjuist gecatalogiseerd als een plan van Delfzijl en is voor zover mij bekend nog niet gepubliceerd en bestudeerd. Deze topografisch vrij accurate gravure is één van de aller-vroegste belegeringsprenten uit de Lage Landen. Er zijn slechts een handvol andere prenten van stadsbelegeringen van vóór 1550 bekend, en dat zijn bovendien geen kopergravures maar houtsneden. Deze kaart is niet alleen een unieke visuele bron voor de geschiedenis van Appingedam en de Gelderse Oorlogen, maar ook voor de vroege ontwikkeling van de stedelijke kartografie in de Nederlanden.